CORNELIS WAALBOER (1793-1842) verkoopt deel in Meekrapstoof

Cornelis Waalboer (1793-1842) trouwde op 2 februari 1811 in Zevenbergen met Pieternella Nelemans (blz. 109 e.v. in “400 jaar Waalboer”). Pieternella was de dochter van Migchiel Cornelisz Nelemans, landbouwer (1747-1820) en Pieternella van Lindonk (1755-1838). In de overlijdens akte van haar man Migchiel werd Pieternella van Lindonk, ze was toen 65 jaar, bouwvrouw genoemd. Pieternella van Lindonk zal het boerenbedrijf van haar man dan ook voortgezet hebben.

Het is zeer waarschijnlijk dat Migchiel Nelemans en later zijn echtgenote Pieternella onder andere meekrap teelde. Niet uitgesloten mag worden dat ook ‘Waalboeren’ in de meekrap werkzaam zijn geweest.

Meekrap is een plant waarvan de bijwortels gebruikt werden om een rode kleurstof alizarine ofwel Turks rood of kraplak uit te bereiden. De plant heeft dikke wortelstokken en zeer lange dunne bijwortels. De bijwortels werden gedroogd door verhitting in een stoof en daarna verpulverd tot poeder. Na de ontdekking van synthetisch alizarine ging de meekrapteelt in de late negentiende eeuw ten onder. In Nederland kwam deze teelt voornamelijk voor in Zeeland, West-Brabant en op de Zuid-Hollandse eilanden.Het gewas meekrap werd al in de 14e eeuw geteeld. Bereiding in meestoven bestond zeker al in de 16e eeuw. In 1819 waren er 90 meestoven in Nederland. Sporen van deze nijverheid vindt men terug in de naam van sommige wegen en dijken: Stoofdijk, (Stavenisse, Dinteloord, Steenbergen)en Stoofstraat, ook wel ‘de stoof’ genoemd in Zevenbergen.Meekrap is een overblijvend gewas dat na 2 of 3 jaar kan worden geoogst.Na de oogst in de herfst werden de meekrapwortels verwerkt in meestoven die in de buurt van de akkers waren gebouwd. Vanwege de hoge investeringskosten had een groep van boeren, meestal zestien, gezamenlijk een meekrapstoof. Dit kan gezien worden als een vroege vorm vaneen landbouwcoöperatie. Bij veel dorpen was ten minste één meestoof.De wortels werden in de stoof schoongemaakt, gedroogd, gedorst,gestampt en gemalen tot meekrappoeder ofwel racinepoeder dat men in eikenvaten verpakte. Het eerste gedeelte van de meekrapstoof bestond uit de koude stoof. In deze schuur had iedere deelnemende boer zijn eigen opslagruimte waar de wortels werden gestort. Vervolgens was er een droogtoren waarin een oven aanwezig was die voor de eerste droging zorgde. Daarna werden de wortels van aanhangende aarde en andere ongerechtigheden ontdaan en nagedroogd. In het stamphuis ten slotte werden de wortels verpulverd met behulp van grote stampers die dooreen rosmolen werden aangedreven. Voor meekrappoeder was er een beurs in Rotterdam. Van daaruit werd het verfpoeder verkocht aan wolververijen en textieldrukkerijen, vaak in Groot-Brittannië.
Bron: Wikipedia

In de zestiende eeuw stond in Zevenbergen al een meestoof aan de noordkant, richting Achterdijk, van de haven. In 1570 wordt zelfs door het stadsbestuur een keur op de meekrap vastgesteld. Uit andere bronnen uit de geschiedenis van Zevenbergen zou de tweede nieuwe meestoof aan het westeinde van de stad aan de Zuidhavenkant, richting Sint Jorisstraat, gestaan hebben. De landbouwer Migchiel Cornelisz Nelemans had een zestiende deel in de laatstgenoemde meestoof. Moeder en kinderen Waalboer verkochten in 1938 het zestiende deel van de meestoof.

Klik op de kaart om te vergroten. De rode pijl wijst naar de “stoof”.

Op 10 april 1836 stelt notaris Van de Werk een koopakte op
voor Pieternella van Lindonk, weduwe Michiel Cornelis Nelemans te Zevenbergen en haar dochters Tanneke Nelemans, vrouw van Joost van Mourick te Klundert en Pieternella Nelemans, vrouw van Cornelis Waalboer te Zevenbergen voor 1/16 gedeelte in de nieuwe of tweede meestoof. in Zevenbergen. De koper is Jan van Oorden, grutter aan de Zuidhaven te Zevenbergen en gehuwd met Cornelia van Putten, dochter uit een eerder huwelijk van Pieternella van Lindonk met Boudewijn van Putten.

                                                                  N˚ 241
Voor ons Adrianus van de Werk Openbaar Notaris residerende te Zevenbergen, Hoofd Plaats van het Kanton van dien naam, Arrondissement Breda, Provincie Noord-Braband, en in tegenwoordigheid der hierna genoemde en mede ondergeteekende getuigen, zijn gecompareerd:1˚ Petronella van Lindonk, weduwe Michiel Cornelis Nelemans, zonder beroep, wonende te Zevenbergen 2˚ Tanneke Nelemans, Echtgenoote van Joost van Mourick werkman wonende te Klundert en den zelven Joost van Mourick zoo om zijne gemelde Echtgenoote te assisteren als te authoriseren en 3˚ Petronella Nelemans, Echtgenoote van Cornelis Waalboer vrachtrijder wonende te Zevenbergen en denzelven Cornelis Waalboer zoo om genoemde zijne huisvrouw te assisteren als te authoriseren. Welke gezamentlijke comparanten verklaren onder vrijwaring als naar regten, te hebben verkochten in vollen vrijen eigendom opgedragen en overgegeven aan en ten behoeven van Jan van Oorden grutter wonende te Zevenbergen, alhier tegenwoordig en voor zich zelven, zijne Erven en regt verkrijgende in koop accepterende.Een zestiende gedeelte van de zogenaamde Nieuwe Meestoof, staande en gelegen binnen Zevenbergen aan de Zuid zijde van de Haven, bij het Kadaster bekend onder Sectie M Nummer 407.Welk een zestiende gedeelte door eerst genoemdes comparantes Echtgenote en laats genoemdes Vader Michiel Nelemans staande huwelijk is aangekocht; doch waarvan geene tekens of bewijzen van eigendom bij de verkoopers voorhanden zijn en derhalven aan hen ook niet bekend of daarvan al dan niet met overschrijvingen ten Kantore der Hypotheken hebben plaats gehad.En is deze koop en verkoop geschied om en voor eene som van Zeven=Honderd=Guldens neerlandsch geld, welke de verkoopers verklaren ten hunnen genoegen te hebben ontvangen; waarvoor bij deze kwitantie zonder reserve: Ten gevolge van deze voldoening stellende verkoopers den kooper in alle de regten welke zij op het verkochte hebben bezeten en om voortaan van dit ogenblik af aan te rekenen, daarover zoo wel in eigendom als in vruchtgebruik te beschikken en mede te doen en handelen als eigen goed; mits de Rijks- plaatselijke-en alle andere belastingen en Uitgangen waarmeden het verkochte bezwaard is of in het vervolg belast kan worden voor zijnne rekening nemende en kwijtende. Waarvan akte: Gedaan en verleden te Zevenbergen ten huize van den kooper heden den tienden April Een duizend en acht honderd enzes en dertig, in tegenwoordigheid van Mathijs Nootenboom winkelier en Cornelis Hagens, zonder beroep beiden te Zevenbergen woonachtig hiertoe verzochte getuigen welke Na gedane voorlezinge met de comparanten en ons Notaris alhier hebben geteekend.